Class 10 Science Chapter 2 Acids, Bases and Salts Question Answer
এই পোষ্টটোত দশম শ্ৰেণীৰ বিজ্ঞান পাঠ্যপুথিৰ Chapter 2 এছিড, ক্ষাৰক আৰু লৱণ পাঠটোৰ পাঠৰ ভিতৰৰ প্ৰশ্নসমূহ আৰু অনুশীলনীৰ প্ৰশ্নবোৰৰ সমাধান লাভ কৰিব। অন্য পাঠৰ অনুশীলনীবোৰৰ সমাধান পাবলৈ তলত দিয়া লিংকত ক্লিক কৰিব।
প্ৰতিটো পাঠৰ MCQs আৰু সমাধান পাবলৈ ইয়াত ক্লিক কৰিব - MCQs.
দশম শ্ৰেণীৰ বিজ্ঞানৰ পাথ্যপুথিত থকা পাঠসমূহ হ'ল - ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া আৰু সমীকৰণ (Chemical Reactions and Equations), এছিড, ক্ষাৰক আৰু লৱণ (Acids, Bases and Salts), ধাতু আৰু অধাতু (Metals and Non-Metals), কাৰ্বন আৰু তাৰ যৌগ (Carbon and its Compounds), মৌলৰ পৰ্যাবৃত্ত শ্ৰেণীবিভাজন (Periodic Classification of Elements), জীৱন প্ৰক্ৰিয়া (Life processes), নিয়ন্ত্ৰণ আৰু সমন্বয় (Control and Coordination), জীৱই কেনেকৈ বংশবিস্তাৰ কৰে? (How do Organisms Reproduce?), বংশগতি আৰু ক্ৰমবিকাশ (Heredity and Evolution), পোহৰ- প্ৰতিফলন আৰু প্ৰতিসৰণ (Light - Reflection and Refraction), মানুহৰ চকু আৰু বাৰেবৰণীয়া পৃথিৱী (Human Eye and Colourful Worlds), বিদ্যুৎ (Electricity), বিদ্যুৎ প্ৰবাহৰ চুম্বকীয় ক্ৰিয়া (Magnetic Effects of Electric Current), শক্তিৰ উৎসসমূহ (Sources of Energy), আমাৰ পৰিবেশ (Our Environment), প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ব্যৱস্থাপনা (Management of Natural Resources)।
Solutions for Class 10 Science Chapter 2 in Assamese Medium
- Class 10 Science Chapter 2 Page No. 18
- Class 10 Science Chapter 2 Page No. 22
- Class 10 Science Chapter 2 Page No. 25
- Class 10 Science Chapter 2 Page No. 28
- Class 10 Science Chapter 2 Page No. 33
- Class 10 Science Chapter 2 অনুশীলনী
- Class 10 Science Chapter 2 অতিৰিক্ত প্ৰশ্ন
Class 10 Science Chapter 2 Page No. 18
তোমাক তিনিটা পৰীক্ষানল দিয়া হৈছে। সিহঁতৰ এটাত পাতিত পানী আৰু আন দুটাত ক্ৰমে এছিড দ্ৰৱ আৰু ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱ আছে। যদি তোমাক কেৱল ৰঙা লিটমাছ কাগজ দিয়া হয়, তেন্তে প্ৰতিটো পৰীক্ষানলত থকা দ্রৱসমূহ কিদৰে চিনাক্ত কৰিবা?
Answer:
যদি আমাক কেৱল ৰঙা লিটমাছ কাগজহে দিয়া হয়, তেন্তে আমি ইয়াক পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱসমূহ নিম্নলিখিত ধৰণে পৰীক্ষা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে:
1) ৰঙা লিটমাছ কাগজখন প্ৰথম পৰীক্ষা নলীত ডুবাই দিম। যদি লিটমাছ কাগজখন নীলা হৈ পৰে তেন্তে সেই পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱটো ক্ষাৰকীয় হোৱাটো বুজায়।
2) ৰঙা লিটমাছ কাগজখন দ্বিতীয় পৰীক্ষা নলীত ডুবাই দিম। যদি লিটমাছ পেপাৰখন ৰঙা হৈ থাকে তেন্তে সেই পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱটো ক্ষাৰকীয় নহয় বুলি বুজায়। তাৰ পিছত আমি অনুমান কৰিব পাৰে যে এই পৰীক্ষা নলীত পানী বা এচিডৰ দ্ৰৱ থাকে।
3) ৰঙা লিটমাছ কাগজখন তৃতীয় পৰীক্ষা নলীত ডুবাই দিম। যদি লিটমাছ পেপাৰখন ৰঙা হৈ থাকে তেন্তে সেই পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱটো ক্ষাৰকীয় নহয় বুলি বুজায়। নিষ্কাশন প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা আমি এই সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ব পাৰে যে এই পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱটোৱেই হৈছে এচিডৰ দ্ৰৱ।
গতিকে ৰঙা লিটমাছ পেপাৰ ব্যৱহাৰ কৰি লিটমাছ পেপাৰৰ সৈতে হোৱা বিক্ৰিয়াৰ ভিত্তিত প্ৰতিটো পৰীক্ষা নলীত থকা দ্ৰৱবোৰ চিনাক্ত কৰিব পাৰি।
Class 10 Science Chapter 2 Page No. 22
1. দৈ আৰু টেঙা খাদ্যবস্তু পিতলৰ আৰু তামৰ পাত্ৰত থোৱা নহয় কিয় ?
Answer:দৈ আৰু টেঙা খাদ্য পিতল আৰু তামৰ পাত্ৰত ৰখাটো বাঞ্ছনীয় নহয় কাৰণ এই ধাতুবোৰে দৈৰ অম্লীয় পৰিমাণ আৰু টেঙা খাদ্যত থকা মছলাৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিব পাৰে। এই বিক্ৰিয়াৰ ফলত ক্ষতিকাৰক যৌগ গঠন হ’ব পাৰে যিবোৰ সেৱন কৰিলে স্বাস্থ্যৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও দৈৰ অম্লীয় প্ৰকৃতিৰ বাবে পিতল আৰু তামৰ পাত্ৰৰ পৰা ধাতুৰ আয়ন লিচিং হ’ব পাৰে, যিয়ে খাদ্য দূষিত কৰি স্বাস্থ্যজনিত বিপদৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। দৈ আৰু টেঙা খাদ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ষ্টেইনলেছ ষ্টীল, কাঁচ, বা চিৰামিক আদি সামগ্ৰীৰে নিৰ্মিত পাত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰাটো বাঞ্ছনীয় যাতে খাদ্যৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত হয় আৰু কোনো সম্ভাৱ্য স্বাস্থ্যজনিত বিপদ ৰোধ কৰিব পৰা যায়।
2. এছিডে ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে সাধাৰণতে কোনটো গেছ নির্গত হয়? এটা উদাহৰণেৰে সৈতে বুজাই লিখা । এই গেছটোৰ উপস্থিতি কিদৰে পৰীক্ষা কৰিবা?
Answer:এচিডে কোনো ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে সাধাৰণতে হাইড্ৰজেন গেছ নিৰ্গত হয়। এই বিক্ৰিয়া ঘটে কাৰণ এচিডে ধাতুলৈ হাইড্ৰজেন আয়ন (H+) দান কৰে, যাৰ ফলত হাইড্ৰজেন গেছ (H2) গঠন হয়।
উদাহৰণস্বৰূপে, যেতিয়া হাইড্ৰক্লৰিক এচিড (HCl) জিংক (Zn)ৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰে, তেতিয়া তলত দিয়া বিক্ৰিয়াটো হয়:
২HCl + Zn -> ZnCl2 + H2
এই বিক্ৰিয়াত এচিড-ধাতু বিক্ৰিয়াৰ ফলত হাইড্ৰজেন গেছ উৎপন্ন হয়।
এই বিক্ৰিয়াত হাইড্ৰজেন গেছৰ উপস্থিতি পৰীক্ষা কৰিবলৈ আমি তলত দিয়া পদক্ষেপসমূহ কৰিব পাৰে:
১) বিক্ৰিয়াৰ সময়ত উৎপন্ন হোৱা গেছটো পৰীক্ষা নলীত বিক্ৰিয়াৰ পাত্ৰটোৰ ওপৰত পৰীক্ষা নলীখন ওলোটা কৰি সংগ্ৰহ কৰক।
২) সংগ্ৰহ কৰা গেছ থকা পৰীক্ষা নলীটোত এটা গ্ল’য়িং স্প্লিণ্ট সুমুৱাওক।
৩) যদি গেছটো হাইড্ৰজেন হয় তেন্তে ই পৰীক্ষা নলীত উপস্থিত বায়ুত থকা অক্সিজেনৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি হাইড্ৰজেন জ্বলি জ্বলি যোৱাৰ লগে লগে "পপ" শব্দ উৎপন্ন কৰিব।
সংগ্ৰহ কৰা গেছ থকা পৰীক্ষা নলীত জিলিকি থকা স্প্লিণ্টটো সুমুৱাই দিয়াৰ সময়ত "পপ" শব্দটো পৰ্যবেক্ষণ কৰিলে আপুনি হাইড্ৰজেন গেছৰ উপস্থিতি নিশ্চিত কৰিব পাৰে, যিটো সাধাৰণতে এচিডে কোনো ধাতুৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে মুক্ত হয়।
3. এটা ধাতৱ যৌগ A লঘু হাইড্ৰ'ক্ল'ৰিক এছিডৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি বুৰবুৰণি সৃষ্টি কৰে । উৎপন্ন হোৱা গেছটোৱে এডাল জ্বলি থকা ম'ম নুমুৱায়। বিক্ৰিয়াটোত উৎপন্ন হোৱা এটা যৌগ কেলছিয়াম ক্ল'ৰাইড হ'লে বিক্ৰিয়াটোৰ বাবে সন্তুলিত সমীকৰণটো লিখা।
Answer:ধাতুৰ পদাৰ্থ 'A' হৈছে কেলছিয়াম কাৰ্বনেট (CaCO₃), যিয়ে লঘু HCl ৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি CO₂ গেছ আৰু CaCl₂ প্ৰস্তুত কৰে।
CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂
এই CO₂ গেছৰ বাবে বুৰবুৰণি ওলাব আৰু জ্বলি থকা মম এডাল তক্ষণাত নুমাই যাব।
Class 10 Science Chapter 2 Page No. 25
1. জলীয় দ্রৱত HCl, HNO$_3$,ইত্যাদিয়ে কিয় আম্লিক ধর্ম দেখুৱায় কিন্তু এলক’হল আৰু গ্লুক'জ দৰে যৌগৰ দ্রৱই আম্লিক ধর্ম নেদেখুৱায় ?
Answer:জলীয় দ্ৰৱণত HCl, আৰু HNO₃ এছিডে আয়নীয় হৈ H₃O⁺ আয়নৰ সৃষ্টি হয়, যাৰ ফলত দ্ৰবটো আম্লিক হয়।
HCl(aq) + H₂O(l) ⇌ H₃O⁺(aq) + Cl⁻(aq)
HNO₃(aq) + H₂O(l) ⇌ H₃O⁺(aq) + NO₃⁻(aq)
হাইড্ৰনিয়াম আয়ন
আনহাতে এলক'হল, গ্লুক'জ ইত্যাদি দ্ৰব্যই পানীত আসনীয় নহয় বাবে এই দ্ৰৱণবোৰ আম্লিক নহয়।
2. এছিড এটাৰ জলীয় দ্রৱই কিয় বিদ্যুৎ পৰিবহন কৰে?
Answer: অম্লৰ জলীয় দ্ৰৱ এটাই আয়নীয় হৈ $H^+$ আয়নৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ ফলত বিদ্যুত পৰিবহণ হয়।
3. শুকান HCl গেছে কিয় শুকান লিটমাছ কাগজৰ ৰঙৰ পৰিৱৰ্তন নঘটায়?
Answer:শুকান অৱস্থাত HCl আয়নীয় নহয় বাবে শুকান লিটমাছ কাগজৰ ৰং সলনি নহয়।
4. এছিড এটা লঘু কৰোঁতে এছিড পানীত যোগ কৰিবলৈ কোৱা হয় কিন্তু পানী এছিডত যোগ কৰিবলৈ কোৱা নহয় কিয়?
Answer:এচিড পাতল কৰাৰ সময়ত পানী আৰু এচিড মিহলোৱাৰ সময়ত হ’ব পৰা সম্ভাৱ্য বহিঃতাপীয় বিক্ৰিয়াৰ বাবে পানীত এচিড যোগ কৰাটো বাঞ্ছনীয় আৰু বিপৰীতভাৱে নহয়।
পানী আৰু ঘন এচিডৰ বিক্ৰিয়াৰ অতি বহিঃতাপীয় প্ৰকৃতিৰ বাবে এচিডত পানী যোগ কৰিলে উষ্ণতা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাব পাৰে। এই হঠাৎ উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ ফলত এচিডৰ দ্ৰৱটো ছিটিকি পৰিব পাৰে, যিটো বিপদজনক হ’ব পাৰে আৰু জ্বলা-পোৰা বা অন্যান্য বিপদৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
আনহাতে পানীত এচিড যোগ কৰিলে বিক্ৰিয়াটো ভালদৰে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা যায়। লৰাই থকাৰ সময়ত পানীত লাহে লাহে এচিড যোগ কৰিব পাৰি, যাৰ ফলত মিশ্ৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ সময়ত উৎপন্ন হোৱা তাপ নোহোৱা হোৱাত সহায় কৰে। এই পদ্ধতিৰ দ্বাৰা হঠাতে উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ আশংকা কম হয় আৰু ছিটিকি পৰা বা অন্যান্য সুৰক্ষাজনিত বিপদৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস পায়।
গতিকে এচিড এটাৰ নিৰাপদ পাতল হোৱাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ এচিডত পানী যোগ কৰাতকৈ লাহে লাহে আৰু লৰাই পানীত এচিড যোগ কৰাটো বাঞ্ছনীয়।
5. এছিডৰ দ্ৰৱ এটা লঘু কৰোঁতে হাইড্ৰ'নিয়াম আয়ন (H₃O⁺) ৰ গাঢ়তা কিদৰে পৰিৱৰ্তিত হয়?
Answer:এচিডৰ দ্ৰৱ এটা পাতল কৰিলে হাইড্ৰ’নিয়াম আয়নৰ (H₃O⁺) ঘনত্ব হ্ৰাস পায়। কাৰণ পাতল কৰাত দ্ৰৱটোত অধিক দ্রাৱক (সাধাৰণতে পানী) যোগ কৰা হয়, যাৰ ফলত এটা নিৰ্দিষ্ট আয়তনত উপস্থিত এচিড অণুৰ সংখ্যা ফলপ্ৰসূভাৱে হ্ৰাস পায়। ফলত দ্ৰৱটো অধিক পাতল হোৱাৰ লগে লগে হাইড্ৰ’নিয়াম আয়নৰ ঘনত্ব কমি যায়।
6. ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ'ক্সাইডৰ দ্ৰৱ এটাত অধিক ক্ষাৰক দ্ৰৱীভূত কৰিলে হাইড্ৰ'ক্সাইড আয়ন (OH⁻) ৰ গাঢ়তা কিদৰে পৰিৱৰ্তিত হ'ব?
Answer:NaOH ৰ জলীয় দ্ৰৱত যেতিয়া গোটা NaOH যোগ কৰা হয় তেতিয়া প্ৰতি একক আয়তনত OH⁻ আয়নৰ পৰিমাণ বাঢ়ি যায়, যাৰ ফলত গাঢ়তাৰ বৃদ্ধি হয়।
Class 10 Science Chapter 2 Page No. 28
1. তোমাৰ হাতত A আৰু B টা দ্ৰৱ আছে। দ্ৰৱ A ৰ pH ৰ মান 6 আৰু দ্ৰৱ B ৰ pH ৰ মান ৪। কোনটো দ্ৰৱত হাইড্ৰ'জেন আয়নৰ গাঢ়তা বেছি? কোনটো আম্লিক আৰু কোনটো ক্ষাৰকীয় ?
Answer:A দ্ৰৱণৰ pH = 6 । গতিকে ই আম্লিক হ'ব। সেয়ে এই দ্ৰবণটোৰ H⁺ গাঢ়তা অধিক । দ্ৰৱণ B ৰ pH = 8 । গতিকে এই দ্ৰৱটো ক্ষাৰকীয়।
2. দ্ৰৱ এটাৰ প্ৰকৃতিৰ ওপৰত H⁺ (aq) আয়নৰ গাঢ়তাৰ কি প্ৰভাৱ থাকে?
Answer:H⁺ আয়নৰ গাঢ়তা যিমানেই বেছি হয় সিমানেই আম্লিকতা বৃদ্ধি পায়।
3. ক্ষাৰৰ্কীয় দ্ৰৱত H⁺ (aq) আয়ন থাকেনে? যদি থাকে, তেন্তে ইহঁত কিয় ক্ষাৰকীয় ?
Answer: হয়, ক্ষাৰকীয় দ্ৰৱণটোত H⁺ আয়ন থাকে। কিন্তু H⁺ আয়নৰ গাঢ়তা OH⁻ আয়নৰ গাঢ়তাতকৈ যথেষ্ট কম। সেয়ে pH ৰ মানটো বেছি হয়।
4. মাটিত কি অৱস্থাত কৃষক এজনে পোৰা চূণ (কেলছিয়াম অক্সাইড) বা শিথিলিত চূণ (কেলছিয়াম হাইড্রক্সাইড) বা চক (কেলছিয়াম কার্বনেট) প্রয়োগ কৰিব বুলি তোমালোকে ভাবা?
Answer:এজন কৃষকে তলত দিয়া অৱস্থাত মাটিত পোৰা চূণ (কেলচিয়াম অক্সাইড), শিথিলিত চূণ (কেলচিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড), বা চক (কেলচিয়াম কাৰ্বনেট) প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে:
১) মাটিৰ pH সালসলনি: এই চূণজাতীয় সামগ্ৰীসমূহ সাধাৰণতে অম্লযুক্ত মাটিৰ pH সামঞ্জস্য কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইহঁতে মাটিৰ অম্লতা নিষ্ক্ৰিয় কৰাত সহায় কৰে আৰু উদ্ভিদৰ বৃদ্ধিৰ বাবে pHৰ মাত্ৰা অধিক অনুকূল পৰিসৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।
২) কেলচিয়ামৰ অভাৱঃ মাটিত কেলচিয়ামৰ অভাৱ হ’লে চূণৰ সামগ্ৰী প্ৰয়োগ কৰিলে উদ্ভিদক এই অত্যাৱশ্যকীয় পুষ্টিকৰ উপাদান যোগান ধৰাত সহায়ক হ’ব পাৰে। কোষবেৰৰ গঠন, শিপাৰ বিকাশ আৰু সামগ্ৰিক উদ্ভিদৰ স্বাস্থ্যৰ বাবে কেলচিয়াম গুৰুত্বপূৰ্ণ।
৩) মাটিৰ গঠন উন্নত কৰাঃ চূণৰ উৎপাদিত সামগ্ৰীয়ে মাটিৰ সমষ্টি বৃদ্ধি কৰি আৰু সংকোচন হ্ৰাস কৰিও মাটিৰ গঠন উন্নত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত পানীৰ অনুপ্ৰৱেশ, শিপাৰ প্ৰৱেশ, আৰু সামগ্ৰিকভাৱে মাটিৰ স্বাস্থ্য বৃদ্ধি পাব পাৰে।
৪) পুষ্টিকৰ পদাৰ্থৰ উপলব্ধতাঃ চূণে মাটিত থকা অন্যান্য প্ৰয়োজনীয় পুষ্টিকৰ উপাদানসমূহৰ স্থিৰতা বা লিচিং হ্ৰাস কৰি ইয়াৰ উপলব্ধতা বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত উদ্ভিদৰ বৃদ্ধি আৰু পুষ্টিকৰ উপাদান গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত উপকাৰ হ’ব পাৰে।
৫) এলুমিনিয়ামৰ বিষক্ৰিয়াঃ অম্লযুক্ত মাটিত এলুমিনিয়ামৰ বিষক্ৰিয়া উদ্ভিদৰ বৃদ্ধিৰ বাবে সমস্যা হ’ব পাৰে। চূণৰ সামগ্ৰীয়ে মাটিৰ পি এইচ বৃদ্ধি কৰি এলুমিনিয়ামৰ বিষাক্ত প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
সামগ্ৰিকভাৱে মাটিত জ্বলি যোৱা চূণ, ঢিলা চূণ বা চক প্ৰয়োগ কৰাটো সাধাৰণতে মাটিৰ অম্লতা দূৰ কৰিবলৈ, কেলচিয়াম প্ৰদান কৰিবলৈ, মাটিৰ গঠন উন্নত কৰিবলৈ, পুষ্টিকৰ পদাৰ্থৰ উপলব্ধতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ আৰু এলুমিনিয়ামৰ বিষক্ৰিয়া হ্ৰাস কৰিবলৈ কৰা হয়, যাৰ ফলত উদ্ভিদৰ বৃদ্ধি আৰু শস্যৰ উৎপাদন উন্নত হয়।
Class 10 Science Chapter 2 Page No. 33
1. যৌগ CaOCl₂ ৰ সাধাৰণ নামটো কি?
Answer:যৌগ CaOCl₂ ৰ সাধাৰণ নামটো হৈছে ব্লিচিং পাউদাৰ।
2. ক্ল'ৰিনৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰালে ব্লিচিং পাউদাৰ উৎপন্ন কৰা যৌগটোৰ নাম লিখা ।
Answer:ক্ল’ৰিনৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰিলে ব্লিচিং পাউদাৰ উৎপন্ন হোৱা যৌগটো হ’ল কেলচিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড Ca(OH)₂ ।
3. কঠিন পানী কোমল কৰাৰ কাৰণে ব্যৱহাৰ কৰা ছ’ডিয়াম যৌগটোৰ নাম লিখা ।
Answer:কঠিন পানী কোমল কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা ছডিয়াম যৌগটো হ’ল ছডিয়াম কাৰ্বনেট (Na₂CO₃), যাক ৱাশ্বিং চ’ডা বুলিও কোৱা হয়।
4. ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ'জেনকাৰ্বনেটৰ দ্ৰৱ এটা উত্তপ্ত কৰিলে কি হয়? বিক্ৰিয়াটোৰ সমীকৰণটো দিয়া।
Answer:ছডিয়াম হাইড্ৰজেনকাৰ্বনেটৰ দ্ৰৱ (ছডিয়াম বাইকাৰ্বনেট, NaHCO₃) গৰম কৰিলে ইয়াৰ তাপীয় পচন হয় আৰু ছডিয়াম কাৰ্বনেট (Na₂CO₃), পানী (H₂O) আৰু কাৰ্বন ডাই অক্সাইড (CO₂) গেছ উৎপন্ন হয়।
বিক্ৰিয়াটোৰ বাবে সমীকৰণটো হ’ল-
2 NaHCO₃ -> Na₂CO₃ + H₂O + 2CO₂
5. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ আৰু পানীৰ মাজৰ বিক্ৰিয়াটো দেখুৱাবলৈ এটা সমীকৰণ লিখা।
Answer: প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছ আৰু পানীৰ মাজৰ বিক্ৰিয়া ঘটি জিপচাম সৃষ্টি হয়।
CaSO₄ + 1/2 H₂O + 1.5 H₂O → CaSO₄·2H₂O
Class 10 Science Chapter 2 Page No. অনুশীলনী
1. এটা দ্ৰৱই ৰঙা লিটমাছ নীলা কৰিছে। ইয়াত pH হ'ব পাৰে-
(a) 1
(b) 4
(c) 5
(d) 10
Answer: (d) 10
2. এটা দ্ৰৱই গুড়ি কৰি লোৱা কণীৰ খোলাৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি এটা গেছ উৎপন্ন কৰে। গেছটোৱে চূণপানী ঘোলা কৰে। প্ৰৱটোত থাকে—
(a) NaCl
(b) HCl
(c) LiCl
(d) KCl
Answer: (b) HCl
3. NaOH দ্ৰৱ এটাৰ 10mL এ HCl দ্রৱটাৰ 8mL সম্পূৰ্ণৰূপে প্রশমিত কৰে। যদি আমি একেটা NaOH দ্ৰৱৰ 20mL লওঁ তেন্তে এইখিনি প্রশমিত কৰিবলৈ লগা HCl দ্ৰৱৰ (আগৰ সৈতে একেটা দ্রৱ) পৰিমাণ হ'ব
(a)4mL
(b)8mL
(c)12mL
(d)16mL
Answer: (a)4mL
4. অজীৰ্ণতাৰ চিকিৎসাৰ বাবে তলৰ কোন ধৰণৰ ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰা হয় ?
(a) এন্টিবায়টিক
(b) বেদনানাশক (analgesic)
(c) অম্লনাশক
(d) বীজাণুবাৰক (antiseptic)
Answer: (c) অম্লনাশক
5. সংঘটিত বিক্ৰিয়াৰ বাবে শব্দ সমীকৰণ আৰু সন্তুলিত সমীকৰণ লিখা যেতিয়া-
(a) লঘু ছালফিউৰিক এছিডে জিংকৰ গুড়িৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰে।
(b) লঘু হাইড্ৰ'ক্ল'ৰিক এছিডে মেগনেছিয়াম ফিতাৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰে।
(c) লঘু ছালফিউৰিক এছিডে এলুমিনিয়াম পাউদাৰৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰে।
(d) লঘু হাইড্ৰ'ক্ল'ৰিক এছিডে লোৰ গুড়িৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰে।
Answer: (a) লঘু ছালফিউৰিক এছিড + জিংক → জিংক ছালফেট + হাইড্ৰ'জেন গেছ
H₂SO₄ + Zn → ZnSO₄ + H₂ (g)↑
(b) লঘু হাইড্ৰ'ক্ল'ৰিক এছিড + মেগনেছিয়াম → মেগনেছিয়াম ক্লৰাইড + হাইড্ৰজেন গেছ
2HCl (dil.)+ Mg → MgCl₂ + H₂ (g) ↑
(c) লঘু ছালফিউৰিক এছিড + এলুমিনিয়াম → এলুমিনিয়াম ছালফেট + হাইড্ৰজেন গেছ
3H₂SO₄ (dil.) + 2Al → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂ (g) ↑
(d) লঘু হাইড্ৰ'ক্ল'ৰিক এছিড + আইৰণ → ফেৰাছক্ল'ৰাইড + হাইড্ৰজেন গেছ
2HCl (dil.) + Fe → FeCl₂ + H₂↑
6. এলক’হল আৰু গ্লুক’জৰ দৰে যৌগবোৰতো হাইড্ৰ'জেন থাকে। কিন্তু সিহঁতক এছিড হিচাপে শ্ৰেণীভূক্ত কৰা হোৱা নাই। ইয়াক প্ৰমাণ কৰিবলৈ এটা পৰীক্ষা বৰ্ণনা কৰা ।
Answer: হাইড্ৰজেন থকা এলক’হল আৰু গ্লুক’জৰ দৰে যৌগবোৰক এচিড হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা নহয় বুলি প্ৰমাণ কৰিবলৈ আপুনি লিটমাছ পেপাৰ ব্যৱহাৰ কৰি এটা সহজ পৰীক্ষা কৰিব পাৰে। আপুনি পৰীক্ষাটো কেনেকৈ ছেট আপ কৰিব পাৰে:
প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰী:
১) মদ (যেনে ইথানল)
২) গ্লুক’জৰ দ্ৰৱ
৩) ডিষ্টিলড পানী
৪) ৰঙা আৰু নীলা লিটমাছ পেপাৰ
৫) ড্ৰপাৰ বা পিপেট
৬) টেষ্ট টিউব
৭) বানচেন বাৰ্নাৰ বা তাপৰ উৎস (ঐচ্ছিক)
পদ্ধতি:
১) তিনিটা পৰীক্ষা নলীক A, B, আৰু C বুলি লেবেল কৰক।
২) টেষ্ট টিউব A ত অলপ পৰিমাণৰ এলক’হল (যেনে ইথানল) দিব লাগে।
৩) টেষ্ট টিউব বিত অলপ পৰিমাণৰ গ্লুক’জ দ্ৰৱ দিব।
৪) পৰীক্ষা নলী C ত নিয়ন্ত্ৰণ হিচাপে ডিষ্টিলড পানী দিব।
৫) প্ৰতিটো পৰীক্ষা নলীত ৰঙা লিটমাছ কাগজৰ টুকুৰা এটা ডুবাই যিকোনো ৰঙৰ পৰিৱৰ্তন পৰ্যবেক্ষণ কৰক। আপোনাৰ পৰ্যবেক্ষণসমূহ লিপিবদ্ধ কৰক।
৬) প্ৰতিটো পৰীক্ষা নলীৰ বাবে নীলা লিটমাছ পেপাৰেৰে একে প্ৰক্ৰিয়া পুনৰাবৃত্তি কৰক।
৭) প্ৰতিটো পৰীক্ষা নলীত লিটমাছ পেপাৰৰ সৈতে পোৱা ফলাফল তুলনা কৰা।
ফলাফল:
- যদি লিটমাছ পেপাৰখন পৰীক্ষা নলী A (এলকহল) আৰু B (গ্লুক’জ)ৰ লগতে নিয়ন্ত্ৰণ পৰীক্ষা নলী C (পানী)ত একে ৰং (ৰঙা বা নীলা) হৈ থাকে, তেন্তে ইয়াৰ পৰা বুজা যায় যে এলক’হল বা গ্লুক’জ কোনোটোৱেই এচিডিক নহয়।
- এচিড সাধাৰণতে নীলা লিটমাছ পেপাৰ ৰঙা আৰু ৰঙা লিটমাছ পেপাৰ নীলা হৈ পৰে। যিহেতু এলক’হল আৰু গ্লুক’জৰ উপস্থিতিত ৰঙৰ পৰিৱৰ্তন নহয়, গতিকে ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত হয় যে এই যৌগবোৰক এচিড হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা নহয়।
এই পৰীক্ষাটো কৰি এলক’হল আৰু গ্লুক’জত এচিডিক ধৰ্মৰ অভাৱ পৰ্যবেক্ষণ কৰিলে আমি প্ৰমাণ কৰিব পাৰো যে হাইড্ৰ’জেন যুক্ত যৌগ যেনে এলক’হল আৰু গ্লুক’জক লিটমাছ পেপাৰৰ সৈতে বিক্ৰিয়াৰ ভিত্তিত এচিড হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা নহয়।
7. পাতিত পানীয়ে বিদ্যুৎ সৰবৰাহ নকৰে কিন্তু বৰষুণৰ পানীয়ে কৰে কিয় ?
উত্তৰঃ বৰষুণৰ পানীয়ে বিদ্যুৎ পৰিবাহী কৰিব পাৰে কাৰণ ই পৰিলে বায়ুমণ্ডলৰ পৰা অশুদ্ধি আৰু গেছ যেনে কাৰ্বন ডাই অক্সাইড তুলি লয়। এই অশুদ্ধি আৰু গেছবোৰ বৰষুণৰ পানীত দ্ৰৱীভূত হৈ বিদ্যুৎ প্ৰবাহ কঢ়িয়াই নিব পৰা আয়ন গঠন কৰে। ইয়াৰ বিপৰীতে সৰি পৰা পানী, যেনে টেপ বা নদীৰ পানী, তাত অশুদ্ধি আৰু গেছ দ্ৰৱীভূত হোৱা একে মাত্ৰা নাথাকিবও পাৰে, গতিকে ই বৰষুণৰ পানীৰ দৰে ফলপ্ৰসূভাৱে বিদ্যুৎ পৰিবাহী নহ’বও পাৰে।
৪. পানীৰ অনুপস্থিতিত এছিডে এছিড ধর্ম প্রদৰ্শন নকৰে কিয় ?
উত্তৰঃ পানীৰ উপস্থিতিত এচিডবোৰে অম্লীয় ধৰ্ম প্ৰদৰ্শন কৰে কাৰণ পানীত দ্ৰৱীভূত হ’লে ইহঁত হাইড্ৰ’জেন আয়ন (H+) আৰু এনিয়নলৈ বিচ্ছিন্ন হয়। এই বিচ্ছেদ এচিডে নিজৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ এচিডিক ধৰ্ম প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ অতি প্ৰয়োজনীয়, যেনে প্ৰ’টন (H+) দান কৰাৰ ক্ষমতা আৰু দ্ৰৱৰ পি এইচ কম কৰা।
নীৰ অনুপস্থিতিত এচিডবোৰ হাইড্ৰজেন আয়ন আৰু এনিয়নলৈ বিচ্ছিন্ন হ’ব নোৱাৰে, যিবোৰ ইহঁতৰ অম্লীয় ধৰ্ম প্ৰদৰ্শনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়। গতিকে পানীৰ অনুপস্থিতিত এচিডে নিজৰ সাধাৰণ এচিডিক আচৰণ দেখুৱাব নোৱাৰে।
9. পাঁচটা দ্রৱ A, B, C, D আৰু E ক সাৰ্বজনীন সূচকেৰে পৰীক্ষা কৰাত pH ৰ মান ক্রমে 4, 1, 11, 7 আৰু 9 দেখুৱাইছিল। কোনটো দ্ৰৱ-
(a) প্রশম
(b) তীব্র ক্ষাৰকীয়
(c) তীব্র আম্লিক
(d) মৃদু আম্লিক
(e) মৃদু ক্ষাৰকীয়
হাইড্ৰ'জেন আয়নৰ গাঢ়তাৰ বৰ্ধিত ক্ৰমত pH মানবোৰ সজোৱা ।
উত্তৰ : (a) দ্ৰৱণ (D) প্রশম দ্রব কাৰণ ইয়াৰ pH = 7 ।
(b) দ্ৰৱণ (C) তীব্র ক্ষাৰক কাৰণ ইয়াৰ pH = 11 |
(c) দ্ৰৱণ (B) তীব্র এছিদ কাৰণ ইয়াৰ pH = 1 |
(d) দ্ৰৱণ (A) দুর্বল এছিদ কাৰণ ইয়াৰ pH = 4 |
(e) দ্ৰৱণ (E) দুর্বল ক্ষাৰ কাৰণ ইয়াৰ pH = 9 |
PH ৰ অধঃক্রম সজ্জাটো হ'ল (H+ আয়নৰ গাঢ়তা ঊর্ধক্ৰমত)-
C 10. পৰীক্ষানল A আৰু B ত সমান সমান দৈৰ্ঘ্যৰ দুডাল মেগনেছিয়ামৰ ফিতা লোৱা হ'ল। পৰীক্ষানল A ত হাইড্ৰ'ক্ল'ৰিক এছিড (HCI) আৰু পৰীক্ষানল B ত এচেটিক এছিড যোগ কৰা হ'ল। এছিড দুটাৰ গাঢ়তা একে আৰু একে পৰিমাণেই লোৱা হৈছে। কোনটো পৰীক্ষানলত বেছি বেগেৰে বুৰবুৰণি ওলাব আৰু কিয় ? উত্তৰঃ মেগনেছিয়াম ফিতা আৰু হাইড্ৰক্লৰিক এচিড (HCl) থকা টেষ্ট টিউব এ মেগনেছিয়াম ফিতা আৰু এচিটিক এচিড থকা টেষ্ট টিউব খৰ তুলনাত দ্ৰুতগতিত বুৰ বুৰ কৰিব। কাৰণ এচিটিক এচিডৰ তুলনাত হাইড্ৰক্লৰিক এচিড শক্তিশালী এচিড। যেতিয়া মেগনেছিয়ামে হাইড্ৰক্লৰিক এচিডৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰে তেতিয়া ই অধিক জোৰদাৰ বিক্ৰিয়া কৰে, যাৰ ফলত দ্ৰুত হাৰত হাইড্ৰজেন গেছ উৎপন্ন হয়। ইয়াৰ কাৰণ হ’ল হাইড্ৰক্লৰিক এচিড হৈছে পানীত সম্পূৰ্ণৰূপে বিচ্ছিন্ন হৈ হাইড্ৰ’জেন আয়ন নিৰ্গত হ’ব পৰা শক্তিশালী এচিড, যিবোৰে মেগনেছিয়ামৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি হাইড্ৰ’জেন গেছ উৎপন্ন কৰে। আনহাতে হাইড্ৰক্লৰিক এচিডৰ তুলনাত এচিটিক এচিড দুৰ্বল এচিড। পানীত ই সম্পূৰ্ণৰূপে বিচ্ছিন্ন নহয় আৰু হাইড্ৰজেন আয়ন কম মুক্ত কৰে। ফলত মেগনেছিয়াম আৰু এচিটিক এচিডৰ বিক্ৰিয়া লেহেমীয়া হয়, যাৰ ফলত হাইড্ৰক্লৰিক এচিডৰ সৈতে হোৱা বিক্ৰিয়াৰ তুলনাত বুদবুদ লেহেমীয়া হয়। 11. কেঁচা গাখীৰৰ pH ৰ মান 6 । ই দৈত পৰিণত হ'লে pH সলনি হ'বনে? ব্যাখ্যা কৰা। উত্তৰঃ হয়, কেঁচা গাখীৰৰ pH সলনি হ’ব যেতিয়া ই দৈলৈ পৰিণত হ’ব। দৈ কিম্বন প্ৰক্ৰিয়াৰ সময়ত লেক্টিক এচিড বেক্টেৰিয়াই কিম্বন মাধ্যমেৰে লেক্ট’জ (গাখীৰৰ চেনি)ক লেক্টিক এচিডলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে। লেক্টিক এচিডৰ পৰিমাণ বৃদ্ধিৰ ফলত গাখীৰৰ pH কম হয়, যাৰ ফলত ই অধিক এচিডিক হয়। ফলত গাখীৰ দৈলৈ পৰিণত হোৱাৰ লগে লগে পpH কমি যাব। সাধাৰণতে দৈৰ pH ৪ৰ পৰা ৪.৬ৰ ভিতৰত থাকে, যিয়ে কেঁচা গাখীৰৰ তুলনাত ইয়াৰ এচিডিক প্ৰকৃতিৰ কথা সূচায়। 12. এজন গোৱালে কেঁচা গাখীৰত সামান্য পৰিমাণৰ বেকিং ছ'ডা যোগ কৰিলে। (a) কিয় তেওঁ কেঁচা গাখীৰৰ pH ৰ মান 6 ৰ পৰা সামান্যভাৱে ক্ষাৰৰ্কীয় কৰি ল'লে। (b) এই গাখীৰখিনি দৈত পৰিণত হ'বলৈ বেছি সময় লাগে কিয়? উত্তৰঃ (a) বেকিং ছ’ডা গাখীৰৰ পি এইচ বৃদ্ধি কৰিব পৰা মৌলিক যৌগ (ক্ষাৰকীয়) হোৱাৰ বাবে গোৱালে কেঁচা গাখীৰৰ পি এইচ মান ৬ৰ পৰা সামান্য ক্ষাৰকীয়লৈ সলনি কৰিলে। গাখীৰক অলপ ক্ষাৰকীয় কৰি গোৱালে গাখীৰক কিম্বন কৰি দৈলৈ পৰিণত কৰাৰ বাবে দায়বদ্ধ উপকাৰী বেক্টেৰিয়াৰ বৃদ্ধিৰ বাবে অধিক অনুকূল পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিলে। এই বেক্টেৰিয়াবোৰে সামান্য ক্ষাৰকীয় পৰিস্থিতিত লাভৱান হয়, যাৰ বাবে গাখীৰৰ pH সামান্য ক্ষাৰকীয় হ’বলৈ সালসলনি কৰিলে দৈ প্ৰস্তুত প্ৰক্ৰিয়াত সহায় হয়। (b) এই গাখীৰ দৈলৈ পৰিণত হ’বলৈ বেছি সময় লাগে কাৰণ বেকিং ছ’ডা যোগ কৰি সৃষ্টি হোৱা সামান্য ক্ষাৰকীয় pH দৈ প্ৰস্তুত প্ৰক্ৰিয়াত ব্যৱহাৰ কৰা বেক্টেৰিয়াৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰজাতিৰ বাবে অনুকূল পি এইচ নহ’বও পাৰে। বিভিন্ন বেক্টেৰিয়াৰ প্ৰজাতিৰ বৃদ্ধি আৰু কিম্বনৰ বাবে বিভিন্ন pH পছন্দ থাকে। গতিকে যদি গাখীৰৰ pH দৈ তৈয়াৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা নিৰ্দিষ্ট বেক্টেৰিয়াৰ বাবে আদৰ্শ পৰিসৰৰ ভিতৰত নাথাকে, তেন্তে গাখীৰক ফলপ্ৰসূভাৱে দৈলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ আগতে বেক্টেৰিয়াই নতুন পৰিৱেশৰ লগত খাপ খুৱাই লোৱাৰ লগে লগে কিম্বন প্ৰক্ৰিয়াত বেছি সময় লাগিব পাৰে। 13. প্লাষ্টাৰ অব পেৰিছক জলীয় বাষ্প সোমাব নোৱাৰা পাত্ৰত থ'ব লাগে। কিয় ? ব্যাখ্যা কৰা। উত্তৰঃ প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছ পানীৰ বাষ্প প্ৰতিৰোধী পাত্ৰত ৰাখিব লাগে কাৰণ ই এটা হাইগ্ৰস্কোপিক পদাৰ্থ, অৰ্থাৎ ইয়াৰ চাৰিওফালৰ পৰিৱেশৰ পৰা আৰ্দ্ৰতা শোষণ কৰাৰ প্ৰৱণতা থাকে। আৰ্দ্ৰতাৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিলে প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছে পানীৰ সৈতে ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত জিপচম গঠন হ’ব পাৰে। এই বিক্ৰিয়াৰ ফলত প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছৰ ফলপ্ৰসূতা হেৰুৱাই পেলায় আৰু অকালতে কঠিন হৈ পৰে। প্লাষ্টাৰ অৱ পেৰিছ পানীৰ বাষ্প প্ৰতিৰোধী পাত্ৰত সংৰক্ষণ কৰি ইয়াক বতাহৰ আৰ্দ্ৰতাৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰা হয়, যাৰ ফলত ই শুকান হৈ থকাটো নিশ্চিত হয় আৰু ভৱিষ্যতে ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ গুণগত মান বজাই ৰখা হয়। ইয়াৰ ফলত পেৰিছৰ প্লাষ্টাৰৰ অখণ্ডতা আৰু কাৰ্য্যক্ষমতা বিভিন্ন প্ৰয়োগ যেনে ঢালাই ছাঁচ, ভাস্কৰ্য্য, আৰু চিকিৎসা ঢালাইৰ বাবে সংৰক্ষণ কৰাত সহায় কৰে। 14. প্রশমন বিক্রিয়া কি? দুটা উদাহৰণ দিয়া। কাপোৰ ধোৱা ছ'ড়া আৰু বেকিং ছ’ডাৰ দুটাকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যৱহাৰ লিখা। উত্তৰঃ কোনো পদাৰ্থ বা প্ৰক্ৰিয়াৰ ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰা ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াক প্ৰশমন বিক্ৰিয়া বোলে। প্ৰশমন প্ৰতিক্ৰিয়াৰ দুটা উদাহৰণ হ’ল- ১) নিষ্ক্ৰিয়কৰণ বিক্ৰিয়া: এই বিক্ৰিয়াত এচিড আৰু ক্ষাৰক বিক্ৰিয়া কৰি পানী আৰু নিমখৰ সৃষ্টি হয়, যাৰ ফলত দ্ৰৱটোৰ অম্লতা বা ক্ষাৰকীয়তা হ্ৰাস পায়। উদাহৰণস্বৰূপে, হাইড্ৰক্লৰিক এচিড (HCl) আৰু ছডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড (NaOH)ৰ বিক্ৰিয়াৰ ফলত পানী আৰু ছডিয়াম ক্লৰাইড (NaCl) গঠন হয়। ২) অক্সিডেচন-ৰিডাকচন বিক্ৰিয়া: এই ধৰণৰ বিক্ৰিয়াত ইলেক্ট্ৰন বিক্ৰিয়াকাৰী পদাৰ্থৰ মাজত স্থানান্তৰিত হয়, যাৰ ফলত অক্সিডেচন অৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে। উদাহৰণ হ’ল লোহা (Fe) আৰু অক্সিজেন (O₂)ৰ মাজত হোৱা বিক্ৰিয়াৰ ফলত আইৰণ অক্সাইড (Fe₂O₃) গঠন হয়, যিয়ে লোৰ অধিক অক্সিডেচন ৰোধ কৰে। কাপোৰ ধোৱাৰ ডিটাৰজেণ্টৰ দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যৱহাৰ হ’ল- ১) কাপোৰ চাফা কৰা: কাপোৰ ধোৱাৰ ডিটাৰজেণ্টত ছাৰফেক্টেণ্ট থাকে যিয়ে কাপোৰ ধোৱাৰ সময়ত কাপোৰৰ পৰা মলি, দাগ, তেল আঁতৰোৱাত সহায় কৰে। ২) পানী কোমল কৰা: কাপোৰ ধোৱাৰ ডিটাৰজেণ্টত প্ৰায়ে পানী কোমল কৰা পদাৰ্থ থাকে যিয়ে পানীৰ কঠিনতা হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে, যাৰ ফলত ডিটাৰজেণ্টে অধিক ফলপ্ৰসূভাৱে কাম কৰে আৰু কাপোৰত খনিজ পদাৰ্থ জমা হোৱা ৰোধ কৰে। বেকিং চোডাৰ (ছডিয়াম বাইকাৰ্বনেট) দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যৱহাৰ হ’ল- ১) বেকিং: বেকিং চোডা হৈছে এবিধ খমিৰ দ্ৰব্য যিয়ে বেকড সামগ্ৰীক কোনো এচিড, যেনে ভিনেগাৰ বা মাখনৰ সৈতে মিহলি হ’লে কাৰ্বন ডাই অক্সাইড গেছ উৎপন্ন কৰি বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে। ২) চাফাই: বেকিং চোডা হৈছে মৃদু ঘৰ্ষণকাৰী পদাৰ্থ যাৰ সহায়ত বিভিন্ন পৃষ্ঠ, যেনে কাউণ্টাৰটপ, চিংক, ফ্ৰীজ আদি পৰিষ্কাৰ আৰু গন্ধমুক্ত কৰিব পাৰি।
